Brassband Pro Rege blaast honderd kaarsjes uit

HEERENVEEN - De christelijke brassband Pro Rege in Heerenveen bestaat dit jaar honderd jaar. Afgelopen maart was er al een drukbezocht jubileumconcert en er was een speciale kerkdienst, maar de absolute apotheose is op zaterdag 11 mei als er een avondvullend programma wordt geboden in het Concertgebouw in Amsterdam. Een concert van een brassband in dit ‘heilige der heiligen’, dát is nog niet eerder vertoond. 

Met ‘een instrument met links spelen’, ‘de hand in de beker’ en andere termen is het al snel duidelijk dat het een leerzame ochtend wordt tijdens dit interview. Omdat de familie Van der Glas historische banden heeft met Pro Rege hebben we voor het gemak afgesproken bij Van der Glas Muziekinstrumenten in Heerenveen waar we worden verwelkomd door een vijfkoppige afvaardiging van de honderdjarige brassband. 

Van fanfare tot brassband

Pro Rege - Latijn voor ‘Voor de Koning’, en dan wordt niet iemand als Willem Alexander bedoeld - is sinds 1967 een brassband. Pro Rege-voorzitter Bert Henneveld vertelt dat het de brassband in 1924 als fanfareorkest werd opgericht en er werd zelfs gemarcheerd. Anders dan een fanfare of een harmonie wordt er louter gebruik gemaakt van koperen blaasinstrumenten, begeleid door slagwerk. De tendens is dat dit laatste jaren een steeds belangrijker plaats inneemt, ook bij Pro Rege waar de blazers vrijwel volledig omringd worden door slaginstrumenten.

Henneveld: “Componisten bedenken ook veel vaker muziek waar slagwerk een belangrijke plaats in neemt. Maar dat is ook aan mode onderhevig.” “Marcheren hoeven we gelukkig ook niet meer”, zegt Klaas van der Glas, die het grootste instrument van het orkest bespeelt, de Bb-bas. “Ik speel op zo’n hele grote toeter. Ik moet er niet aan denken om er ook nog eens mee te moeten lopen. Dat is geen doen”, lacht Klaas. 

Breed repertoire

Bestuurslid Lianne Hovius neemt het woord over. “Vroeger werden er veel marsen gespeeld en op marsen kun je goed marcheren. We spelen nu ook veel minder marsen en daar kunnen we bij zitten, gelukkig”, knipoogt ze. Velen zullen Pro Rege kennen als vast begeleidingsorkest tijdens de Night of the Koemarkt waar het vooral popmuziek speelt. “Ons repertoire is heel breed”, zegt medebestuurslid Jolanda Bergsma. “We spelen nog marsen, maar ook koraalbewerkingen, lichte muziek, klassiek, eigenlijk van alles. Dat maakt het ook zo mooi, dat je als brassband alle facetten van de muziek speelt.” 

Leren ademhalen 

Om jongeren te interesseren en enthousiasmeren voor de muziek is Pro Rege veel op straat te zien en gaat een aantal leden jaarlijks scholen langs. “De meeste kinderen beginnen op een cornet”, weet Jolanda Bergsma. “Die is het kleinst en daardoor gemakkelijk hanteerbaar.” “Je kunt je kind geen groter plezier doen dan hem of haar een muziekinstrument geven”, vult Bert Henneveld aan. “Blazen heeft lichamelijke voordelen. Want je leert ademhalen, heel belangrijk. Dat leer je bij ons op de juiste manier. En je leert luisteren, studeren, leert jezelf presenteren en het mooie van muziek maken is dat je alle sores om je heen verliest. Het heeft een heel gezonde invloed op je hersenen.”

Nooit eentonig

Klaas van der Glas: “Het is niet zo dat we een stuk hebben voor een kampioenschap, daar drie maanden ontzettend hard op studeren, we dat op een gegeven moment kunnen spelen en we dan álles kunnen spelen. Want bij een volgend evenement staat een volgend stuk klaar en moet je weer opnieuw beginnen. Je bent nooit klaar. Als je kunt lezen, kun je elk boek lezen. Dat is met muziek anders. Elke keer moet je weer studeren en dat is juist zo mooi. Muziek is nooit eentonig”, gooit hij onbedoeld een aardige woordgrap over tafel. 

Kippenvel

Gevraagd naar de kick van het spelen zegt Klaas van der Glas: “Ik kan me de eerste keer na corona nog herinneren. We hadden anderhalf jaar niet samen gespeeld en ik heb er een paar keer aan zitten denken om er mee op te houden. Tot weer die eerste keer repeteren. Ik had kippenvel van mijn grote teen tot mijn kruin. Thuis spelen is leuk, maar samen spelen is geweldig.” “Het is het gevoel van het geluid en van het samen spelen. Want dat gevoel heb ik thuis niet”, voegt Jolanda Bergsma lachend toe.

Abner Henneveld, lid van het A-orkest: “Het samen spelen schept zeker een band. We zijn ook gewoon een grote vriendengroep. We zien elkaar ook buiten de repetities om. Dan gaan we met een groepje op zaterdagavond het centrum, stad in, jong en oud. Generatieverschillen zijn er in de muziek niet, want we doen allemaal hetzelfde.”

Geen trompetten

Een brassband heeft een vast aantal trombonisten, een bepaald aantal cornettisten, tenorhoorns, baritons en ga zo maar door. Dat is internationaal vastgelegd en daar wordt niet aan getornd. De cornetten zijn het ruimst vertegenwoordigd, daar zitten er tien van in een brassband. Bert Henneveld: “Bij een brassband heeft elk muziekinstrument zijn eigen partij. Het komt meer aan op de individuele kwaliteit.”

Aardig om te weten is dat een brassband geen trompetten heeft. De klank van een brassband vraagt om een warm geluid en de cornet is warmer dan een trompet. Als je ze uit zou rollen zijn beide instrumenten even lang, alleen is een cornet compacter. We zeiden het al eerder: in een brassband heb je alleen koperen blaasinstrumenten, ook al zien sommige er niet als zodanig uit. “Dan heb je te maken met instrumenten van messing of van een legering van koper en nikkel, die zijn verzilverd”, legt Klaas van der Glas uit.

De juiste emotie, kleur en beleving

Pro Rege blaast nationaal een behoorlijk partijtje mee. Niet zonder trots meldt de voorzitter dat het A-orkest vorig jaar met glans Nederlands kampioen is geworden in de eerste divisie. Naast het A- is er ook een B- en een C-orkest. De verschillende orkesten staan onder leiding van dirigenten Anne van den Berg (A-orkest) en Hendry van Loo (het Pro Rege B-jeugdorkest en het C-orkest voor beginnende leden), terwijl Martine Reijenga de verantwoordelijke muziekdocente is. 

Lianne Hovius: “Je speelt niet zomaar een stukje muziek. Een dirigent brengt de juiste emotie, kleur en beleving er in. Natuurlijk is het een samenspel, maar een dirigent speelt een belangrijke rol in het overbrengen van het verhaal. Als je dat kunt overbrengen, raak je het publiek.” 

Maestro

Van het dirigeren van Pro Rege gaat het gesprek naar het tv-programma Maestro; een stap die hier niet onbesproken kan blijven, vindt voorzitter Bert Henneveld. “Het mooie van dit programma is dat een groot publiek kennis maakt met muziek, maar in feite is het een declassering van het vak dirigent. Je geeft ook niet een willekeurig iemand uit het publiek een scalpel en zegt: ‘Doe jij die blindedarmoperatie even’. Dirigent is een vak, onze dirigenten zijn gediplomeerd.” 

[kader]

Concertgebouw 11 mei

Zaterdag 11 mei is de grote dag voor Pro Rege met een avondvullend programma in de concertzaal der concertzalen: het Concertgebouw in Amsterdam. De avond wordt om 20.15 vuur afgetrapt door het Fries Jeugdorkest met als solist de pas 15-jarige Jisse Kuiper. Na de pauze is het de beurt aan het A-orkest van Pro Rege met als solist Omar Tomasoni, solotrompettist van het Concertgebouworkest. Het concert is bijna uitverkocht.

Tekst en foto’s Richard de Jonge